با برداشتن محدودیت‌های کرونایی و از سرگیری سفرهای بین‌المللی، این نگرانی وجود دارد که علاوه بر کرونا، آمار ابتلا به بیماری‌های عفونی و فصلی که در دوران همه‌گیری به دلیل وجود محدودیت‌ها کاهش یافته بود، دوباره افزایش یابد.
دکتر ناتاشا ییتس، استاد دانشگاه باند در استرالیا، در مقاله‌ای که در وب‌سایت تحلیلی‌خبری کانورسیشن منتشر شده به پنج بیماری عمده اشاره می‌کند که ممکن است شیوع آنها در فصل سرما دوباره گریبان ما را بگیرد.
دکتر ییتس می‌گوید حالا که بسیاری از کشورها در حال بازگشت به زندگی عادی هستند، مدارس باز شده و رعایت فاصله اجتماعی نیز دیگر اجباری نیست، همه ما با یک مشکل بزرگ روبرو ییم؛ اختلاط زیادی به معنی شیوع بیماری‌های فصلی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزاست.
به عقیده دکتر ییتس، پنج بیماری وجود دارد که انتظار می‌رود در طول فصل سرما بیشتر شیوع پیدا کند. نگاهی به آنها بیندازیم.
۱. آنفلوانزا
آنفلوانزای فصلی معمولا سالانه جان حدود ۲۹۰ تا ۶۵۰ هزار نفر را در سراسر جهان می‌گیرد. اما از زمان شیوع ویروس کرونا، این بیماری عملا ناپدید شده است.
محتمل‌ترین دلیل برای چنین کاهش چشمگیری کاهش سفرهای بین المللی است. پروتکل‌های بهداشتی برای مهار شیوع همه‌گیری ویروس کرونا مانند استفاده از ماسک، رعایت فاصله اجتماعی و شستن دست‌ها نیز به کاهش شیوع آنفلوانزا کمک کرده است. با از سرگیری سفرهای بین‌المللی احتمالا آنفلوانزا نیز دوباره شیوع پیدا خواهد کرد.
۲. ذات‌الریه
پروتکل‌های بهداشتی همچنین به مهار باکتری‌هایی مانند «استرپتوکوک پنومونیه»، عامل ابتلا به ذات‌الریه، نیز کمک کرده است.
مطالعه‌ای که در ۲۶ کشور در ۶ قاره در نیمه اول سال ۲۰۲۰ انجام شده، نشان می‌دهد با گذشت ۸ هفته از اعمال محدودیت‌های سفر و قرنطینه، بیماری‌های عفونی ناشی از «استافیلوکوکوس پنومونیه» تا ۸۲ درصد کاهش داشته‌اند.
باکتری استافیلوکوکوس پنومونیه باعث ابتلا به ذات‌الریه، و طیفی از بیماری‌های دیگر مانند عفونت گوش، سینوزیت، عفونت‌های کشنده خونی، سیستم عصبی مرکزی یا مننژیت می‌شود.
کودکان خردسال، سالمندان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
خوشبختانه، واکسن‌هایی (معروف به واکسن‌های پنوموکوک) وجود دارد که از ابتلا به وخیم‌ترین بیماری‌های ناشی از این باکتری پیشگیری می‌کند.
استافیلوکوکوس پنومونیه با آنتی‌بیوتیک قابل درمان است. با این حال، از هر ده مورد ابتلا، سه مورد دست‌کم نسبت به یک نوع آنتی بیوتیک مقاومت نشان می‌دهند.
پیشگیری، با واکسن و رعایت بهداشت، قطعا بهترین گزینه است. بنابراین استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در سطح جامعه، باید با دقت و نظارت انجام شود تا مطمئن شویم که در زمانی که واقعا به آنها نیاز داریم، عمل می‌کنند.
۳. مننژیت
«نایسریا مننژیتیدیس» یکی دیگر از باکتری‌های خطرناک است و همان‌طور که ممکن است از نام آن حدس زده باشید، باعث ابتلا به مننژیت مننگوکوکی، یک عفونت جدی در سیستم عصبی مرکزی، می‌شود.
مطالعه مذکور که کاهش استافیلوکوکوس پنومونیه در طول قرنطینه را اثبات کرد، همچنین نشان داد که میزان نایسریا مننژیتیدیس نیز در این دوران به میزان زیادی کاهش یافته است.
این مسئله البته جای تعجب ندارد زیرا باکتری نایسریا مننژیتیدیس نیز در بینی و گلو رشد می‌کند و می‌تواند از طریق ذراتی که هنگام سرفه و عطسه خارج می‌شوند از فردی به فرد دیگر منتقل شود.
مننژیت همواره در سراسر جهان شایع بوده است و درصد بالایی از مبتلایان به آن جانشان را از دست می‌دهند و افرادی که جان سالم به در می‌برند نیز گاهی با معلولیت شدید مادام العمر روبرو می‌شوند.
مقابله با مننژیت نیز هم از طریق پیشگیری (واکسن) و هم از طریق درمان (آنتی‌بیوتیک) امکان‌پذیر است. اما مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها نیز رو به افزایش است. بنابراین واکسیناسیون و اجتناب از مصرف بیش‌از حد آنتی‌بیوتیک راه‌های مهمی برای کاهش خطر ابتلا به این باکتری است.
۴. برونشیولیت
ویروس سین‌سیشیال تنفسی یا آر‌اس‌وی، یک ویروس شایع است که باعث بروز نوعی عفونت ریوی شبیه به آنفلوانزا می‌شود و برونشیولیت نام دارد. این نوع عفونت بیشتر و به‌طور جدی، کودکان زیر دو سال را درگیر می‌کند.
اگرچه عفونت‌های آر‌اس‌وی معمولاً دارای علائم خفیف سرماخوردگی هستند اما باعث مرگ‌ومیر تعداد قابل توجهی از کودکان زیر پنج سال در سراسر جهان می‌شوند.
در زمان قرنطینه در دوران همه‌گیری در سراسر جهان، عفونت آر‌اس‌وی به مدت یک سال در پایین‌ترین سطح خود در طول تاریخ بوده است. اما در آوریل ۲۰۲۱ حتی در نیمکره شمالی (مثلا در آمریکا و بریتانیا) که کشورها در حال وارد شدن به فصل گرما بودند آمار ابتلا دوباره افزایش یافت.
پزشکان معمولا انتظار دارند آمار ابتلا به ویروس آر‌اس‌وی در فصل سرما افزایش یابد.
تا پیش از بروز همه‌گیری کرونا تصور می‌شد که دلیل شیوع گسترده ویروس آر‌اس‌وی در زمستان این است که این ویروس، در هوای سرد بیشتر تکثیر می‌شود و زنده می‌ماند. اما دکتر ییتس می‌گوید باور دارد که کاهش آمار ابتلا، به رعایت بهداشت بستگی دارد. بنابراین برای حفظ سلامت کودکانمان هم که شده، نباید همه عادات بهداشتی خوبی را که در دوران همه‌گیری به دست آوردیم از جمله ماندن در خانه در هنگام بیماری، شستن دست‌ها و پوشاندن دهان و بینی هنگام عطسه و سرفه، استفاده از ماسک در مکان‌های شلوغ و پرخطر، کنار بگذاریم.
۵. سرماخوردگی
شیوع راینوویروس در دوران همه‌گیری همچنان ادامه داشت و حتی آمار ابتلا در برخی کشورها افزایش یافت. دکتر ییتس به این دلیل این بیماری را در فهرست بیماری‌های شایع در فصل سرما گنجانده که توانایی بالقوه شگفت‌انگیزی در مبارزه با کرونا دارد.
راینوویروس، مانند آر‌اس‌وی، عامل اصلی سرماخوردگی به ویژه در نوزادان است. راینو ویروس و آر‌اس‌وی علائم مشابهی دارند. بنابراین بدون انجام آزمایش نمی‌توان تشخیص داد که افراد به کدام‌یک مبتلا شده‌اند. اما هر دو بیماری به یک نوع درمان حاد نیاز دارند.
تمایز بین این دو بیماری اخیرا به دو دلیل اهمیت پیدا کرده است. یکی اینکه اگر کودکی در اوایل دوران خردسالی به عفونت راینوویروس مبتلا شده باشد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به خس‌خس مکرر و آسم دوران کودکی قرار دارد.
دوم اینکه راینوویروس توانایی بالقوه جالبی دارد و آن این است که ابتلا به این ویروس، در واقع سیستم ایمنی ما را برای مقابله با سایر ویروس‌ها مانند کرونا و آنفلوانزا آماده می‌کند. این نظریه هنوز در مراحل اولیه پژوهشی قرار دارد و باید دید نتایج قطعی آن چه خواهد بود.