بنا بر یافته جدید محققان در دانشگاه کالیفرنیا ریورساید، یک ماده شیمیایی، کلید مهار تقسیم سلولی در فولیکولهای مو و همچنین باعث مرگ آنها و در نتیجه طاسی سر است.
نتایج این پژوهش به تازگی در مجله علمی بیوفیزیکال به چاپ رسیده است.
چنین کشف قابل توجهی نه تنها میتواند به درمان مؤثر طاسی بینجامد بلکه میتواند ترمیم زخم را هم سرعت بخشد چرا که فولیکولها منبعی از سلولهای بنیادیاند.
در بدن انسان بیشتر سلولها شکل و عملکرد خاصی دارند و نقش آنها طی دوره جنینی برایشان تعیین شده و نمیتوان تغییری در آن ایجاد کرد. مثلا یک سلول خونی نمیتواند تبدیل به سلول عصبی شود یا بالعکس. سلولهای بنیادی اما مانند لوحی سفیدند که هر چیز میتواند بر آنها نقش ببندد؛ سلولهای بنیادی میتوانند به هر سلول دیگری تبدیل شوند.
خاصیت وفقپذیری سلولهای بنیادی برای ترمیم بافت و عضو آسیبدیده اهمیت دارد.
چیشوان وانگ از تیم پژوهش مذکور در دانشگاه کالیفرنیا ریورساید گفته است که در رمانهای علمی-تخیلی، بهبود سریع قهرمانان از جراحاتشان این فکر را به ذهن متبادر میکند که سلولهای بنیادیشان چنین تواناییای به آنها بخشیده است.
وانگ گفته است: «در زندگی واقعی، این پژوهش ما را به فهم رفتار سلولهای بنیادی نزدیکتر کرده است، به گونهای که محققان بتوانند این رفتار را کنترل و ترمیم زخم را با آن بهبود بخشند.»
هنگامی که بحث از زخم به میان میآید، کبد و معده میتوانند خود را احیا و بازسازی کنند. با این حال، تیم محققان به هدایت وانگ به پژوهش درباره فولیکولهای مو روی آوردند چرا که فولیکول مو تنها عضو بدن انسان است که به صورت خودکار و دورهای خود را بازسازی میکنند.
فولیکول مو نیاز ندارد آسیب دیده باشد تا خود را بازسازی کند.
تیم تحقیق مزبور دریافتند نوعی پروتئین به نام تیجیاف-بتا، کنترل فرآیندی را که در آن سلولها در فولیکول مو، از جمله سلولهای بنیادی، تقسیم شده و سلولهای جدید را تشکیل میدهند یا موجب مرگ سلولی میشوند، به دست دارد.
مرگ سلولی در این حالت، در نهایت به مرگ تمام فولیکول مو منجر میشود.
به گفته وانگ، تیجیاف-بتا دو نقش متضاد ایفا میکند: «یک نقش آن به یاری در فعال کردن برخی فولیکولهای مو مرتبط است تا زندگی جدیدی آغاز کنند و نقش دیگر، سهم این پروتئین در روند "آپوپتوز" یا همان مرگ سلولی است.
همانطور که درباره بسیاری از مواد شیمیایی صادق است، میزان و مقدار است که در نتیجه تفاوت ایجاد میکند. اگر سلول میزان معینی تیجیاف-بتا تولید کند، باعث تقسیم سلولی میشود اما تولید مقادیر بیش از حد آن، مرگ سلولی را به دنبال خواهد داشت.
دلیل خودکشی فولیکولهای مو هنوز پیدا نشده است اما بر اساس برخی فرضیههای علمی، چنین چیزی مانند همان ریختن پر و مو یا پوست انداختن در حیوانات است تا بتوانند از هوای گرم تابستان جان به در ببرند یا خود را استتار کنند.
بنا بر یافته دانشمندان، حتی هنگامی که یک فولیکول مو خودکشی میکند، هرگز ذخیره سلولهای بنیادیاش را از بین نمیبرد و هنگامی که سلولهای بنیادی جانبهدربرده علامتی برای احیا و بازسازی دریافت کنند، شروع به تقسیم و ایجاد سلولهای نو میکنند و به فولیکول جدید تبدیل میشوند.
اگر محققان بتوانند به چگونگی تقسیم سلولی به وسیله پروتئین تیجیاف-بتا دقیقتر پی ببرند و نحوه ارتباط این پروتئین با دیگر ژنهای مهم را متوجه شوند، ممکن است بتوانند سلولهای بنیادی فولیکول را فعال و آنها را به رویاندن موی جدید تحریک کنند.
از آنجا که بسیاری حیوانات، از جمله انسانها، پوستی پوشیده از مو دارند، ترمیم ایدهآل زخم نیز وابسته به آن است که فولیکولهای مو خود را بازسازی و احیا کنند.
کنترل دقیق مقادیر تیجیاف-بتا ، میتواند روزی طاسی سر را که میلیونها انسان در سراسر جهان از آن دل خوشی ندارند نیز درمان کند.
چیشوان وانگ گفته است که پژوهش مذکور میتواند کمکی به حل چندین مشکل انسان باشد.