دولت جو بایدن به امید ایجاد بازدارندگی از دخالت در جنگ اسرائیل و حماس برای جمهوری اسلامی در حال افزایش توان نظامی خود در خاورمیانه است و همزمان یک همکاری دور از انتظار را با چین به منظور حل این تنشها در پیش گرفته است.
هر چند چین از روسیه و جمهوری اسلامی ایران دشمن بالقوه قدرتمندتری برای ایالات متحده محسوب میشود اما منافع مشترکی هم با این کشور دارد.
والاستریت ژورنال با انتشار گزارشی به بررسی رویکرد دولت جو بایدن در همکاری احتمالی ایالات متحده با پکن به منظور حل بحران رو به گسترش خاورمیانه پرداخت.
بر اساس این گزارش، روز چهارم آبان وانگ یی، وزیر امور خارجه چین برای گفتوگو با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید وارد واشینگتن شد.
وانگ یی گفت واشینگتن و پکن در کنار اختلاف نظرهای خود، منافع مشترک مهمی دارند.
آنتونی بلینکن نیز ابراز امیدواری کرد دو کشور بتوانند گفتوگوهای سازندهای داشته باشند.
از سوی دیگر بر اساس گزارش رویترز ممکن است وزیر امور خارجه چین طی این سفر سه روزه با رییسجمهوری آمریکا نیز دیدار کند.
به گزارش والاستریت ژورنال، هدف اصلی سفر وانگ، پیگیری روند دیپلماتیک برای حضور ماه آینده شی جین پینگ، رییسجمهوری چین در سانفرانسیسکو در «نشست اقتصادی آسیا-اقیانوسیه» است.
این سفر در حالی انجام شد که بلینکن در اظهارات روز دوم آبان خود در شورای امنیت سازمان ملل متحد تاکید کرد آمریکا از چین میخواهد تا با این کشور برای جلوگیری از بروز یک جنگ گستردهتر در خاورمیانه همکاری کند.
والاستریت ژورنال نوشت همکاری با آمریکا در کاهش تنشها در منطقه و جلوگیری از کمبود عرضه و افزایش قیمت نفت به نفع اقتصاد چین خواهد بود چرا که چین در حال حاضر با فروپاشی بازار املاک و مستغلات و بحران مالی احتمالی دست و پنجه نرم میکند.
حضور نظامی چین در خلیج فارس
به گزارش والاستریت ژورنال، در حال حاضر پکن بهطور موقت به دلیل حضور نیروهای ویژه اسکورت ۴۴ و ۴۵ نیروی دریایی ارتش آزادیبخش خلق چین در خلیج فارس، به نیروی نظامی پیشرو در این آبراه استراتژیک تبدیل شده است. در نتیجه اگر چین «بخواهد» نقش مهمی در منطقه ایفا کند، به خوبی برای انجام این کار آماده است.
روی کاغذ به نظر میرسد چین و آمریکا به دنبال اهداف مشترکی در خاورمیانه هستند.
بر اساس گزارش رسانههای دولتی چین، ژای جون، فرستاده چین، برای مذاکره، دستیابی به آتشبس و بازگرداندن صلح و همچنین ترویج «راهحل دو کشوری» در حال سفر در خاورمیانه است.
بهبود روابط واشینگتن و پکن
تماس آمریکا با چین بر سر مسایل خاورمیانه در کنار سایر نشانهها، از روند بهبود روابط پکن و واشینگتن خبر میدهد.
پس از دیدار سالیوان و وانگ یی در بهار گذشته در وین، تعدادی از مقامهای بلندپایه آمریکا همچون وزیران امور خارجه، خزانهداری، بازرگانی و جان کری، فرستاده ویژه ایالات متحده در امور اقلیمی، از پکن دیدار کردند.
شی جین پینگ، رییسجمهوری چین نیز پیامی دوستانه به ایالات متحده ارسال کرد. این پیام ۲۴ اکتبر در مراسم شام کمیته ملی روابط آمریکا و چین خوانده شد.
شی در این پیام، روابط واشینگتن و پکن را برای جهان حیاتی خواند و تمایل کشورش را برای همکاری با آمریکا به منظور دادن پاسخ مناسب به چالشهای جهانی ابراز کرد.
والاستریت ژورنال نوشت همکاری احتمالی آمریکا با چین در تنشهای خاورمیانه، بر خلاف سیاست خارجی اولیه دولت بایدن خواهد بود.
به نظر میرسد هدف اولیه این همکاری متوقف کردن روسیه و جلوگیری از گرفته شدن تصمیمهای تحریکآمیز از سوی جمهوری اسلامی باشد تا دولت بایدن بتواند بر داراییهای اقتصادی، دیپلماتیک و نظامی آمریکا در رویارویی با تهدید بزرگتر خود یعنی چین تمرکز کند اما این سیاست بالقوه میتواند نتیجه عکس داشته و در عمل تلاشی برای متوقف کردن پکن برای رویارویی موثرتر با روسیه و جمهوری اسلامی باشد.
منافع مشترک آمریکا و چین
بنا بر گزارش والاستریت ژورنال، ریاستجمهوری کنونی آمریکا از نقطهنظر یک دولت متزلزل که دیوانهوار تلاش میکند به مجموعهای از رویدادهای پیشبینی نشده پاسخ دهد، دلایل زیادی برای همکاری با پکن دارد.
چین در حالی که دشمن بالقوه قدرتمندتری از روسیه یا جمهوری اسلامی برای آمریکا محسوب میشود اما منافع مشترکی نیز با ایالات متحده دارد که دو دشمن رادیکالتر، یعنی مسکو و تهران، فاقد آن هستند.
چین و آمریکا خواستار ثبات اقتصادی جهانی و آرامش در خاورمیانه هستند. هر دو کشور از دنیایی سود میبرند که بستری مناسب برای تجارت و سرمایهگذاری فراهم بیاورد.
با وجود چالشهای دولت آمریکا در رویارویی با جهانی که در خطر شعلههای فراگیر جنگ قرار گرفته و مشکلات اقتصادی چین، مطمئنا کسانی در پکن و واشینگتن به دنبال گزینههایی برای برقرار شدن دورهای به دور از تنش در روابط دو کشور هستند.
بهای همکاری با چین
چین برای اجتناب از شکل گرفتن بحران جهانی در زمینه انرژی نمیخواهد خاورمیانه درگیر یک جنگ منطقهای باشد اما از طرفی خواهان تضعیف موقعیت آمریکا در خاورمیانه است.
دولت بایدن هم به خوبی از اسلاف خود آموخته که «تعامل با دشمنان» سختتر از آن چیزی است که به نظر میرسد.
بر اساس گزارش والاستریت ژورنال، باراک اوباما در زمان ریاستجمهوری خود در شرایطی مشابه قرار گرفت: او پس از آنکه دولت بشار اسد خط قرمز استفاده از سلاحهای شیمیایی را در جنگ داخلی سوریه شکست، تصمیم گرفت به روسیه روی آورد تا او را از این مخمصه شرمآور نجات دهد.
روسیه نیز با جمعآوری برخی از ذخایر تسلیحات شیمیایی سوریه با آمریکا در این زمینه «همکاری» کرد. تا به امروز، موقعیتی که روسیه با «کمک کردن» به اوباما در سوریه به دست آورده عامل اصلی بیثباتی منطقه و خطر فزاینده برای متحدان آمریکا محسوب میشود.
آیا این همکاری انجام میشود؟
دولت بایدن تاکنون «سیاست ضد چین» را تا حد زیادی دنبال کرده است. بر اساس این سیاست، آمریکا همسویی با سیاست خود در قبال چین را میان متحدان منطقهای واشینگتن تقویت کرده است. همچنین محدودیتهای شدیدی بر دسترسی چین به فنآوریهای پیشرفته اعمال کرده و متحدان اروپایی را تحت فشار گذاشته تا موضع خود را در قبال پکن محکمتر کنند.
گمان میرود کارنامه دولت بایدن در قبال چین باعث شده تا رهبران این کشور علاقه چندانی به او و حمایت از انتخاب مجددش نداشته باشند. مخالفت با سیستم جهانی مستقر در آمریکا در عمق دیانای حزب کمونیست چین نهفته است.
شی در تصمیمگیریهای خود تحت تاثیر تندروترین و تمامیتخواهترین عناصر حزب کمونیست قرار دارد.
بر همین اساس به نظر میرسد همکاری با دولت بایدن در حل تنشهای خاورمیانه در اولویت شی نباشد.
پکن به احتمال زیاد امیدوار است که آمریکا تحت فشار سیلی از تهدیدهای بینالمللی، اختلافات داخلی و انتخابات جنجالی پیش رو، تواناییاش را برای مدیریت بحران از دست بدهد.
والاستریت ژورنال با استفاده از عبارت «امید به بهترینها و آماده شدن برای بدترینها» نوشت: «واشینگتن در درک ماهیت خصمانه اینگونه روابط خوب عمل نکرده است.»
نظر به بهای سنگینی که دولت بایدن حاضر است در تلاش برای متوقف کردن روسیه و جمهوری اسلامی بپردازد، چینیها ممکن است وسوسه شوند که همانند مسکو و تهران، دولت بایدن را به بازی بگیرند و برای «توافقی که هرگز به دست نخواهد آمد» امتیازات زیادی به جیب بزنند.
والاستریت ژورنال در انتها نوشت تنها از یک چیز میتوان مطمئن بود: «هر چه دولت بایدن "مشتاقتر" به نظر برسد، "کمک" چین گرانتر خواهد بود.»