با گذشت حدود یک هفته از آتش‌سوزی مرگ‌بار کمپ ترک اعتیاد «گام اول رهایی» در لنگرود، فرماندهی انتظامی گیلان از بازداشت متهمی که این مرکز را عمدا آتش زده است خبر داد. روزنامه اعتماد روز ۱۸ آبان با یکی از بهبودیافتگان این کمپ درباره آزار و اذیت مددجویان و عمدی بودن حریق گفت‌وگو کرد.
عزیزالله ملکی، فرمانده انتظامی گیلان اعلام کرد متهم اصلی و ۲۸ ساله آتش‌سوزی عمدی در کمپ ترک اعتیاد لنگرود دستگیر شد.
او افزود: «این فرد گفته با بنزینی که از قبل تهیه کرده بود از دیوار پشت کمپ وارد ساختمان شده و اقدام به آتش زدن آن کرده است.»
ملکی گفت متهم علت به آتش کشیدن ساختمان را «اختلافات شخصی با مالک کمپ ترک اعتیاد» اعلام کرده است.
پیش از این محمد جلایی، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار گیلان، آتش گرفتن بخاری و سرایت آن به پرده و در نهایت تمامی ساختمان را علت بروز حریق دانسته و گفته بود این نتیجه از بررسی‌های اولیه حاصل شده است.
به گفته او «غافلگیری شبانه، محبوس شدن و ازدحام جمعیت» از دلایل افزایش شمار کشته‌شدگان در این مرکز ترک اعتیاد بود.
روایت یکی از بهبودیافتگان کمپ درباره آزار مددجویان و احتمال عمدی بودن حریق
اعتماد در گزارشی که روز ۱۸ آبان منتشر شد با یکی از بهبودیافتگان کمپ ترک اعتیاد «گام اول رهایی» لنگرود که او را به اختصار «میم» نامیده، درباره شرایط این کمپ در سال ۱۳۹۷ و آنچه شاهدش بوده است گفت‌وگو کرد.
این فرد درباره فاجعه آتش‌سوزی و شنیده‌هایش از اهالی محل و دوستان قدیمی هم صحبت کرده است.
به گفته «میم»، مسوولان کمپ با مددجویان بسیار بدرفتاری می‌کرده‌اند و این مرکز حتی ابتدایی‌ترین امکانات مانند دستشویی و حمام جداگانه نداشته است: «در اتاق کوچکی که باید دو نفر در آن می‌خوابیدند ۱۰ نفر از افرادی که برای ترک اعتیاد آمده بودند روی تخت‌های سه طبقه می‌خوابیدند و زندگی‌شان روی همان تخت خلاصه می‌شد چون خارج از آن و روی زمین، جایی برای نشستن وجود نداشت.»
این مرد به اعتماد گفت چند سال پیش در این کمپ یک نفر کشته شده است: «دختر مقتول با من رفیق بود. زمانی که برای مصرف پیش من می‌آمد گفت که پدرش را در این کمپ آن‌قدر کتک زدند که مرد.»
به گفته این فرد، او در همان هشت روزی که برای ترک ساکن کمپ بوده، دیده است که چقدر مسوولان، مددجوها را تحقیر و به آنان توهین می‌کرده‌اند و آنان را فحش می‌داده‌اند.
میم در گفت‌وگو با اعتماد احتمال عمدی بودن آتش‌سوزی را مطرح کرد و به نقل از یک مددجوی نجات یافته گفت آتش از یک گوشه لمبِه (تیر و صفحه‌های چوبی در سقف خانه‌های شمال ایران) در یک چشم به هم زدن به سرعت گر گرفته است.
او ادامه داد: «چطور ممکن است این صفحه‌های چوبی سقف آتش بگیرد و به سرعت بسوزد؟ مگر اینکه بنزین و ماده اشتعال‌زا روی چوب ریخته باشند. عکس‌ها را دیدید؟ مگر می‌شود یک ساختمان ظرف یک ربع این‌طوری بسوزد؟»
شناسایی و خاک‌سپاری قربانیان
با مرگ یکی از مجروحان، تعداد جان‌باختگان آتش‌سوزی کمپ ترک اعتیاد لنگرود به ۳۳ نفر رسید.
پیش از این اعلام شده بود علاوه بر ۳۲ کشته، ۱۷ نفر در این سانحه مجروح شده‌اند.
شناسایی اجساد قربانیان به دلیل شدت بالای سوختگی از روی معاینه ظاهری و روش‌های معمول امکان‌پذیر نبوده و هویتشان با آزمایش‌های دی‌ان‌ان مشخص شده است.
علی سلیمان‌پور، مدیر‌کل پزشکی قانونی استان گیلان به خبرگزاری ایسنا گفت روز دوشنبه ۱۵ آبان پیکر ۲۹ نفر از قربانیان و روز سه‌شنبه نیز پیکر سه تن دیگر به خانواده‌هایشان تحویل داده شد.
جان‌باختگان در شهرهای رودسر، املش، لنگرود و لاهیجان دفن شدند.
این مرکز حدود ساعت شش بامداد روز جمعه ۱۲ آبان آتش گرفت.
واکنش‌ها ادامه دارد
سوختن کمپ «گام اول رهایی» و تعداد بالای تلفات آن واکنش‌های بسیاری را از سوی شهروندان در پی داشت و شماری از مردم، ویرانه‌های کمپ را به یاد قربانیانش گل‌باران کردند.
مردم رشت در میدان شهرداری این شهر تصویر تعدادی از جان‌باختگان کمپ ترک اعتیاد لنگرود را قرار دادند و برای آنان شمع روشن کردند.
محمود بهشتی لنگرودی، زندانی سیاسی و دبیر‌کل سابق کانون صنفی معلمان ایران، روز چهارشنبه ۱۷ آبان ویدیویی در حساب ایکس خود منتشر کرد که در آن جمعی از معلمان به یاد جان‌باختگان کمپ «گام اول رهایی» شمع روشن کردند.
روز سه‌شنبه پس از تحویل آخرین پیکرها به خانواده قربانیان، ویدیوهایی از مراسم سوگواری و خاک‌سپاری جان‌باختگان منتشر شد.
کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز به مرگ دردناک افرادی اشاره کردند که به امید آغاز یک زندگی بهتر و جدید، به مرکز ترک اعتیاد رفته بودند.
خبرگزاری ایلنا روز ۱۶ آبان به نقل از یک منبع کارگری در گیلان نوشت چهار نفر از کشته‌شده‌ها و یکی از مصدومان آتش‌سوزی کمپ ترک اعتیاد لنگرود، کارگران خدماتی و نگهبان بودند.
در این مدت گزارش‌هایی نیز درباره علل این حادثه و مهم‌تر از آن، تعداد بالای کشته‌شدگانش در رسانه‌ها منتشر شد.
بر اساس این گزارش‌ها، مسوولان کمپ آخر شب درها را قفل می‌کردند و به ساکنان، قرص خواب و آرام‌بخش می‌خوراندند.
ستاد مبارزه با مواد مخدر در اطلاعیه‌ای اعلام کرده بود این مرکز خصوصی و مشمول ماده ١٥ قانون است. بر اساس این ماده، مراجعه افراد دچار آسیب اعتیاد به‌صورت خودمُعرف است.
بر اساس تعاریف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تفاوت مراکز ماده‌های ۱۵ و ۱۶ ترک اعتیاد در این است که طبق قانون، اگر فرد دارای اعتیاد خودش را داوطلبانه برای درمان معرفی کند، «او دیگر مجرم نیست و کسی با او برخورد نمی‌کند.»
ساماندهی این افراد زیر ماده ۱۵ قانون مبارزه با مواد مخدر می‌گنجد و می‌توانند پس از اتمام دوره درمان یا حتی زودتر از آن به هر دلیلی از مرکز خارج شوند. بنابراین قفل کردن در آسایشگاه روی آنان توجیهی ندارد.
بر اساس گزارش اخیر هم‌میهن، هنگام آتش‌سوزی درهای مرکز «گام اول رهایی» از پشت قفل بوده و برای همین مددجویان داخل آتش گیر افتاده و بسیاری از آنان با سوختگی شدید یا خفگی جانشان را از دست دادند.
قرار است هیات چهار نفره‌ای از نمایندگان مجلس شورای اسلامی این آتش‌سوزی را بررسی و موضوع را پیگیری کنند.
گزارش‌هایی درباره بازداشت سه تن از مسوولان این کمپ منتشر شده است.
مواردی از اعمال خشونت‌های شدید نیز از این مرکز گزارش شده بود.
اسفند سال ۹۷ پایگاه خبری رکنا ویدیویی از «شکنجه معتادان در کمپ ترک اعتیاد گام اول رهایی» در لنگرود گیلان منتشر کرد که در آن چند نفر پای فردی را بسته بودند و با چیزی شبیه چوب، فرد خوابیده را فلک می‌کردند.
طی سال‌های گذشته گزارش‌های متعددی درباره وضعیت نامناسب کمپ‌های ترک اعتیاد در ایران منتشر شده است.
تیر ماه سال گذشته خبرگزاری دولت جمهوری اسلامی، ایرنا، از وجود هفت هزار و ۵۰۰ مرکز ترک اعتیاد در ایران خبر داد و نوشت بسیاری از آنان به شکل غیرقانونی و بدون مجوز فعالیت می‌کنند.