مردم بریتانیا روز دوشنبه هفته خود را با دو خبر حیرتانگیز از دفتر نخستوزیری آغاز کردند؛ وزیر کشور جنجالی برکنار شد و دیوید کامرون، نخستوزیر پیشین، هفت سال پس از کنارهگیری دوباره در خانه شماره ۱۰ دیده شد. او در تغییرات جدید کابینه، وزیر امور خارجه شد.
کمتر از شش ماه تا برگزاری انتخابات سراسر بریتانیا باقی مانده است. همه شواهد نشان از شکست حزب حاکم (محافظهکار به رهبری ریشی سوناک) در این انتخابات است.
رایدهندگان دلایل زیادی برای پشت کردن به حکومت فعلی دارند که عمدهترین آن، وضعیت نابهسامان اقتصادی است. در کنار تاثیر دوره رکود کرونا و جنگ اوکراین، بسیاری معتقدند عمده مشکلات اقتصادی بریتانیا، ناشی از خروج از اتحادیه اروپا (برگزیت) است.
دیوید کامرون زمانی که نخستوزیر بود، تحت فشار جناح راستگراتر حکومت خود، وعده داد اگر در انتخابات ۲۰۱۴ پیروز شود، سرنوشت بریتانیا در اتحادیه اروپا را به همهپرسی بگذارد.
او خودش برای ماندن در اتحادیه اروپا تلاش کرد اما در همهپرسی شکست خورد. پس از رای ۵۲ درصدی به خروج از اتحادیه اروپا، آقای کامرون از سمت نخستوزیری کنار کشید.
پس از او چهار نخستوزیر دیگر آمدند اما اوضاع بریتانیای پسابرگزیت روز به روز بدتر شد.
دیوید کامرون متعلق به جناح میانه حزب محافظهکار است. بسیاری او را بر دولتمردان فعلی ترجیح میدهند که مواضع راستگرایانهتری دارند.
به نظر میرسد ریشی سوناک با این امید دیوید کامرون را به کابینه خود آورده که رای حامیان میانهرو حزب محافظهکار را جلب کند.
قربانی کردن یک عنصر تندرو
آوردن یک سیاستمدار معتدلتر و مخالف برگزیت به کابینه برای نشان دادن چهره میانهرو از حکومت ریشی سوناک کافی نبود. او پیش از آوردن دیوید کامرون، یک چهره تندرو را از کابینه کنار گذاشت. اخراج سوئلا براورمن، تحولی خبرسازتر از آمدن دیوید کمرون بود.
خانم براورمن در یک سالی که در مقام وزیر کشور در کابینه ریشی سوناک حضور داشت، بهانههای زیادی برای منتقدان حکومت و حزب حاکم فراهم کرد. یکی از آنها موضعگیری او درباره تظاهرات حمایت از آتشبس در غزه و حملهاش به نیروی پلیس بود.
دو روز پیش از این دوشنبه حیرتانگیز، بریتانیا شنبه پرحاشیهای را پشت سرگذاشت. در حالی که در نزدیکی دفتر نخستوزیری، اعضای دولت، خاندان سلطنتی و نیروهای مسلح، سرگرم برگزاری مراسم گرامیداشت کشتهشدگان جنگ جهانی اول بودند، چند خیابان آنسوتر، صدها هزار نفر با شعار آتشبس در فلسطین، کیلومترها راه پیمودند تا خود را به سفارت آمریکا برسانند.
این یکی از بزرگترین راهپیماییهای سالهای اخیر در بریتانیا بود اما آرامش این تظاهرات مسالمتآمیز، در نقاط مختلف با حمله گروههای راست افراطی بر هم خورد.
در رسانهها و شبکههای اجتماعی گفته میشود ریختن راستگرایان به خیابانها، نتیجه موضعگیری نسنجیده و جنجالی وزیر کشور برکنار شده بریتانیاست.
براورمن راهپیمایی حامیان فلسطین را «رژه نفرت» نامیده و از پلیس خواسته بود جلوی برگزاری آن را بگیرد. روسای پلیس لندن به این خواسته مافوق خود توجه نکردند و اجازه دادند راهپیمایی برگزار شود.
براورمن در مقالهای در روزنامه تایمز، از پلیس انتقاد کرد و این نیروها را به همراهی با فلسطینیان متهم کرد.
مهاجرزاده مخالف مهاجرت
این تنها حاشیه پرهزینه براورمن برای حکومت ریشی سوناک نبود. او از منتقدان سرسخت مهاجرت است. طرح جنجالی براورمن برای فرستادن پناهجویانی که از راه دریا وارد بریتانیا میشوند به کشور رواندا، اگرچه موافقانی داشت اما صدای بسیاری را درآورده بود.
او در مصاحبهای گفته بود یکی از آرزوهایش این است که شاهد پرواز هواپیمای حامل پناهجویان به سوی رواندا باشد.
وزیر کشور برکنار شده بریتانیا که خودش از والدین مهاجر زاده شده، آمدن پناهجویان به این کشور را به طوفان تشبیه کرده بود و باور داشت مهاجران بر اقتصاد کشور تاثیر منفی میگذارند.
براورمن همچنین معتقد بود سیاست چندفرهنگی (Multiculturalism) در بریتانیا شکست خورده است. این سخن از سوی فردی که خودش از والدین مهاجر هندی-آفریقایی زاده شده، با یک سرمایهدار یهودی ازدواج کرده و در کابینه یک نخستوزیر هندیتبار به یکی از مهمترین پستهای حکومت دست یافته، نشان میداد دیدگاه او با تجربه خودش از زندگی در یک جامعه چندفرهنگی تناقض دارد.
در کنار این، براورمن برای جامعهای که روز به روز میکوشد برای اقلیتهای جنسی و جنسیتی پذیراتر باشد، بیش از حد محافظهکار بود. او پلیس را بهخاطر حضور در رژه سالانه افتخار جامعه الجیبیتیکیو سرزنش کرده بود.
در حالی که الجیبیتیکیوها در کشورهای زیادی مجازات میشوند یا با خطر مرگ مواجهاند، براورمن میگفت صرف اینکه کسی همجنسگرا باشد، دلیل نمیشود بتواند در بریتانیا پناهندگی بگیرد.
معلوم نیست ریشی سوناک در این مواضع و سیاستها، با وزیر کشوری که دانسته انتخاب کرده بود، مخالفت داشته باشد یا نه اما وقتی زمان انتخابات میرسد، سیاستمداران احساس میکنند باید چهره دیگری از خود نشان دهند و از عناصر تندرو فاصله بگیرند.