پس از مدت‌ها انتظار، نهایتا حماس و اسرائیل بر سر توقف چهار روزه درگیری‌ها در نوار غزه و آزادی گروگان‌های حماس در ازای آزادی زندانیان فلسطینی توافق کردند. مسیر پر پیچ و خم و دشوار هفته‌ها مذاکره، چگونه به توافق منتهی شد؟
هفته گذشته نخست‌وزیر اسرائیل و رییس جمهوری آمریکا در تماسی تلفنی به نتیجه رسیدند که در این مقطع، آماده توافق با حماس برای آزادی ۵۰ زن و کودک گروگان هستند. مذاکرات سرانجام منجر به توافق بر سر آزادی ۵۰ نفر از گروگانها شد.
سی‌ان‌ان در گزارشی که روز چهارشنبه اول آذر ماه منتشر کرد، به بررسی چگونگی روند مذاکره آمریکا و اسرائیل با حماس به میانجی‌گری قطر - برای آزادی گروگانها - پرداخت.
بر اساس این گزارش به نقل از منابع آگاه از روند مذاکرات بر سر آزادی گروگانها، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، هفته گذشته در تل آویو به برت مک گرگ، هماهنگ کننده امور خاورمیانه کاخ سفید گفته است: «ما به این توافق نیاز داریم.»
یک‌شنبه ۲۱ آبان، دو روز قبل از تماس تلفنی میان جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا و نتانیاهو، پیشرفت خوبی در گفت‌وگوها حاصل شد.
حماس پس از چند روز امتناع، حاضر به ارائه اطلاعات هویتی مانند سن، جنسیت و ملیت ده‌ها تن از گروگانها شد. دسترسی به این اطلاعات تایید می‌کنند تعداد زیادی کودک در حمله هفتم اکتبر به اسارت گرفته شده‌اند.
اگرچه اسرائیل و ایالات متحده معتقد بودند بیش از ۵۰ زن و کودک در میان گروگانها هستند اما دو طرف توافق کردند مذاکرات باید با تضمین آزادی ۵۰ نفر پیش برود.
روند مذاکره با حماس
ساعاتی پس از ملاقات مک گرک با نتانیاهو، همه چیز تغییر کرد: قطری‌ها که نقش میانجی اصلی را در مذاکرات ایفا می‌کنند، نتوانستند ارتباط خود را با حماس حفظ کنند. وقتی سرانجام ارتباط با این گروه دوباره برقرار شد، حماس تهدید کرد مذاکرات را از مسیر خود منحرف می‌کند. آن‌ها خواستار خروج نیروهای دفاعی اسرائیل از بیمارستان الشفا شدند. ارتش اسرائیل این درخواست را نپذیرفت اما اطمینان داد بیمارستان به کار خود ادامه خواهد داد.
هنگامی که مذاکرات از سر گرفته شد، بایدن که نشست سازمان همکاری‌های اقتصادی را در سان‌فرانسیسکو با شی جین پینگ، رییس‌جمهوری چین به پایان رسانده بود، در تماسی با امیر قطر به او اعلام کرد زمان مذاکره با حماس رو به پایان است.
تمیم بن حمد بن خلیفه آل ثانی نیز در پاسخ به بایدن اطمینان داد تمام تلاش خود را برای رسیدن به توافق انجام خواهد داد.
روز بعد، مک گرک شخصا با امیر قطر در دوحه ملاقات کرد تا متن قرارداد نهایی را بررسی کنند. در این گزارش نحوه خروج زنان و کودکان در مرحله اول و همچنین مشوق‌هایی برای حماس برای آزاد کردن گروگان‌های بیشتری ارائه شد. ویلیام برنز، رییس سی‌آی‌ای نیز از طریق تماس تلفنی در این جلسه حضور داشت.
روز یک‌شنبه ۲۸ آبان، کابینه جنگ اسرائیل پس از ایجاد تغییرات جزیی، این توافق را تصویب کرد و متن توافق برای آخرین بار به وسیله امیر قطر به حماس منتقل شد. در این تماس، حمد بن خلیفه آل ثانی به حماس تاکید کرد این توافق، پیشنهاد نهایی است.امیر قطر
صبح روز سه‌شنبه ۳۰ آبان، حماس در پاسخ به قطری‌ها خبر داد آن‌ها این توافق را تایید کرده‌اند.
مسیر مذاکره با حماس از قطر می‌گذرد
در حالی که تلاش ها برای مذاکره بر سر دستیابی به توافق بلافاصله در روزهای پس از حمله حماس به اسرائیل آغاز شد، پس از اینکه دولت بایدن اطمینان حاصل کرد ارتباط با حماس از طریق قطری ها موثر خواهد بود، مقدمات رسیدن به توافق با حماس را فراهم کرد. مقام‌های آمریکایی بعدا این مذاکرات را به عنوان «مذاکره آزمایشی» توصیف کردند.
آزادی دو شهروند آمریکایی
دوشنبه اول آبان ماه، کاخ سفید آزادی دو شهروند آمریکایی به نام‌های ناتالی و جودیت رانان را از دست حماس اعلام کرد. در حالی که این مادر و دختر در حال خروج از غزه بودند، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی، جان فاینر، معاون مشاور امنیت ملی و مک گورک از دفتر سالیوان مسیر حرکت این دو شهروند آمریکایی را لحظه به لحظه دنبال می‌‌کردند.
منابع آگاه سفر چند ساعته ناتالی و جودیت برای خروج از غزه را «درد آور» توصیف کردند.
وقتی این دو شهروند زن آمریکایی به مرز رسیدند، استفانی هالت، کاردار ایالات متحده منتظر آن‌ها بود. بایدن با پدر ناتالی رانان تماس گرفت تا این خبر خوشحال کننده را با او به اشتراک بگذارد و سپس شخصا با هر دو گروگان آزاد شده، تلفنی صحبت کرد.
آزادی این دو گروگان، مدرکی برای مقامات ارشد امنیت ملی بایدن بود که نشان می‌داد کاخ سفید با موفقیت راهی برای برقراری ارتباط و مذاکره با حماس از طریق قطر ایجاد کرده است.
زمینه توافق با حماس
اسرائیلی‌ها دیوید بارنیا، مدیر موساد را برای مذاکره درباره گروگانها مامور کردند؛ ویلیام برنز، رییس سی‌آی‌ای نیز به عنوان نماینده ایالات متحده در این مذاکرات حضور داشت.
یک منبع آگاه به سی‌ان‌ان گفت که در دوحه، محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست وزیر قطر، مستقیما با اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس گفت‌وگو کرده است.
حمله زمینی اسرائیل به غزه
دوم آبان ماه و در حالی که به نظر می‌رسید حماس با پارامترهای توافق برای آزادی زنان و کودکان گروگان موافقت کرده است، اسرائیل با به تاخیر انداختن حمله زمینی به غزه موافقت نکرد.
در این مرحله هنوز هیچ مدرکی دال بر زنده بودن گروگان هایی که حماس ادعا می کرد در اختیار دارد وجود نداشت. در نتیجه نیروهای دفاعی اسرائیل تهاجم زمینی خود به غزه را در روز جمعه پنجم آبان آغاز کردند.
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا اوایل نوامبر به اسرائیل بازگشت تا دولت اسرائیل را برای پذیرش «آتش‌بس‌های بشردوستانه» تحت فشار بگذارد. امری که طبق استدلال ایالات متحده باعث پیشرفت در آزادی گروگانها می‌شد.
تحت فشار ایالات متحده روزها طول کشید تا دولت اسرائیل نتیجه مثبت برقراری «آتش‌بس‌های تاکتیکی» را قبول کند.
یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا به سی‌ان‌ان گفت موضوع گروگانها موضوعی کلیدی بود که اسرائیل را از موافقت اولیه با برقراری آتش‌بس بشردوستانه باز می‌داشت زیرا دولت اسرائیل نمی‌‌خواست در ازای آزادی گروگانها هیچ‌کدام از شروط حماس را بپذیرد.
مقامات اسرائیلی و آمریکایی در ابتدا اصرار داشتند همه زنان و کودکان اسیر، یک‌باره آزاد شده و از غزه خارج شوند اما حماس فقط آزادی ۵۰ نفر را تضمین کرد.
این واقعیت که هیچ اطلاعاتی در مورد هویت گروگانها وجود نداشت، یک مشکل بزرگ در روند آزادسازی آنان بود.
روز یک‌شنبه ۲۱ آبان، بایدن به امیر قطر اطلاع داد مذاکره بدون این اطلاعات نمی‌تواند پیش برود. اندکی پس از آن، حماس سرانجام تسلیم شد و ظاهرا تضمین کرد در صورت حصول توافق نهایی، آزادی ۵۰ زن و کودک گروگان را (بر اساس هویتشان) تضمین خواهد کرد.
بازگشت گروگانها به خانه‌هایشان
جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید به خبرنگاران گفت گروگان‌‌هایی که آزاد می‌شوند پس از خروج از غزه، تحت مراقبت‌های پزشکی در اسرائیل قرار می‌‌گیرند زیرا ممکن است پس از شش هفته ماندن در «شرایط ناگوار»، نیازهای پزشکی طولانی‌مدت داشته باشند.
پس از انجام اقدامات لازم، بازگرداندن این شهروندان به کشورهایشان انجام خواهد شد.
گام‌های بعدی
متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، روز سه‌شنبه گفت توافق برای آزادی گروگانها پتانسیل ارسال کمک‌های بشردوستانه به غزه را بیشتر می‌کند.
هر چند توافق فعلی در حال حاضر قرار است منجر به آزادی ۵۰ زن و کودک شود اما مقام‌های آمریکایی ابراز اطمینان کردند این توافق در نهایت راه را برای آزادی بیشتر گروگانها هموار خواهد کرد.