احمد وحیدی، وزیر کشور دولت ابراهیم رئیسی، چهارشنبه هشتم آذر از اخراج حدود ۴۰۰ هزار مهاجر خبر داد که به گفته او به شکلی غیرقانونی در ایران زندگی میکردند. در آمار ارائه شده از سوی این مقام مسوول، تابعیت مهاجران اخراج شده و بازه زمانی بازگردانده شدن آنان به کشورهایشان مشخص نیست.
وحیدی در گفتوگو با خبرنگاران از «مشکلی» با عنوان «بازگشت مجدد تعدادی از این مهاجران» به ایران یاد کرد و گفت در این زمینه قوانین بازدارنده کافی وجود ندارد.
وزیر کشور از تلاش برای جبران این خلاءهای قانونی با همکاری قوه قضاییه و به شکل طرح یا لایحه خبر داد.
او در پاسخ به سوالی درباره عدم صدور شناسنامه برای کودکانی که پدرشان از اتباع خارجی مجوزدار در ایران است، گفت: «صدور شناسنامه یعنی تابعیت و این چرخه مشخصی دارد و به سرعت داده نمیشود؛ مگر آنان که وضعیت ویژهای داشته باشند.»
به گفته وحیدی این استثناها «خیلی کم اتفاق میافتد».
به گفته فعالان حقوق بشر و کنشگران مدنی و اجتماعی، با گذشت بیش از ۴۰ سال مهاجران نسل اول و دومی در ایران هستند که هنوز تابعیت نگرفتهاند.
حکومت برای کودکانی که از مادر ایرانی و پدر افغانستانی متولد شدهاند، شناسنامه صادر نمیکند.
علاوه بر اینها مهاجران افغانستانی با مشکلات متعددی مانند محدودیتهای قانونی در زمینه مالکیت اموال منقول و غیرمنقول، افتتاح حساب بانکی، خرید سیمکارت و ثبتنام دانشآموزان خود در مدارس مواجهاند.
اخیرا بیش از ۵۴۰ هنرمند، وکیل، پزشک، روزنامهنگار و فعال مدنی و اجتماعی خواستار توقف آزار مهاجران افغانستانی در ایران شدند و گفتند نظام حقوقی ایران در این سالها موجب شکلگیری مهمترین مانعها و چالشها در راستای ادغام مهاجران در جامعه میزبان شده است.
همزمان با شکلگیری جریان ضدمهاجر علیه افغانهای ساکن ایران از روزهای پایانی تابستان، موج اخراج اتباع غیرقانونی این کشور نیز آغاز شد و در هفتههای گذشته سرعت و شتاب بیشتری گرفت.
روز ششم آذر، مجید شجاع، فرمانده مرزبانی استان خراسان رضوی از استرداد «۲۴ هزار و ۸۸۴ نفر اتباع غیرقانونی کشور افغانستان» طی ۱۰ روز قبل از آن خبر داد و گفت این افراد از سوی نیروهای هنگ مرزی تایباد شناسایی شدند.
شجاع پیش از این و در دوازدهم مهر هم گفته بود حدود ۳۲۸ هزار مهاجر افغانستانی که به صورت غیرقانونی طی نیمه نخست امسال در ایران حضور داشتند، از مرزهای خراسان رضوی اخراج شدند.
به گفته او در شش ماه نخست سال جاری، ۴۸۸ هزار نفر نیز به صورت رسمی و قانونی وارد ایران شدند.
بر پایه گزارشهای ارائه شده از سوی کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان، افغانها شش درصد از جمعیت ساکنان ایران را تشکیل میدهند.
علاوه بر ایران، مهاجران افغانستانی ساکن پاکستان نیز با بحران اخراج و بازگردانده شدن به کشورشان روبهرو هستند.
پاکستان طی تنها ۲۰ روز از ماه آبان، بیش از ۳۵۰ هزار پناهنده افغان را اخراج و اعلام کرد قصد دارد بیش از یک میلیون افغان دیگر را در هفتههای آتی از این کشور بیرون کند.
اجبار به ترک پاکستان، پناهجویان و مهاجران را در معرض خطر قریبالوقوع «بیخانمانی» و از دست دادن معیشت قرار داده است.
سازمان عفو بینالملل چند هفته پیش هشدار داد اخراج افغانها، این مهاجران، بهویژه زنان و دختران را در معرض خطر جدی قرار میدهد زیرا آنان صرفا به دلیل جنسیتشان در معرض آزار و اذیت و سایر موارد نقض جدی حقوق بشر قرار میگیرند.
زندگی در پاکستان برای اکثریت قریب به اتفاق زنان ممکن است تنها شانس آنها برای تحصیل رسمی باشد.