خشونت‌ها و هرج و مرج بی‌سابقه در هائیتی از دو هفته پیش تا کنون در جریان است. با وجود اینکه جهان در حال اعزام نیرو به این کشور است، کانادا خود را از دخالت نظامی در این درگیری‌ها کنار کشیده است.
خشونت‌ها در هائیتی از روز دهم اسفند آغاز شد و با وجود استعفای آریل هانری، نخست‌وزیر این کشور شرایط همچنان رو به وخامت می‌رود.
جیمی شریزیه، با نام مستعار باربیکیو، رهبر یکی از گروه‌های مسلح است که از تداوم درگیری‌ها و مبارزه برای «آزادی هائیتی» خبر داده است.
باربیکیو در گفت‌وگو با رادیوی کلمبیا گفت استعفای آریل هنری برای او اهمیتی ندارد.
سی‌بی‌سی نیوز در گزارشی نوشت با وجود فشار آمریکا، اتاوا از اعزام نیروهای نظامی به هائیتی سر باز زده است.
چرا بازسازی یک دولت شکست‌خورده وظیفه کاناداست؟
با گذشت بیش از دو هفته از آغاز درگیری‌ها در هائیتی، دولت جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا برای بازسازی این کشور داوطلب نشده است؛ هر چند به اتاوا گفته شد برای وظیفه دشوار بازگرداندن نظم در هائیتی «داوطلب» شود.
این دولت جو بایدن بود که تلاش داشت کانادا را وارد مناقشه هائیتی کند؛ با این استدلال که واشینگتن با مسایل جهانی مهم‌تری مانند جنگ در اوکراین و مساله تایوان روبه‌رو است.
نزدیک به دو سال پیش، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات‌متحده شروع به گفت‌وگو با رهبران حوزه کارائیب و سایر کشورها در مورد رهبری کانادا برای یک «نیروی بین‌المللی تثبیت‌کننده» در هائیتی کرد.
بر خلاف ژان کرتین، نخست‌وزیر سابق کانادا که درخواست واشینگتن را برای مشارکت در حمله به عراق رد کرد، ترودو تصمیم گرفت در مقابل درخواست دولت بایدن برای اعزام نیرو به هائیتی وقت‌کُشی کند.
کانادا به جای سرباز، یک هواپیما برای پرواز بر فراز پورتو پرنس، پایتخت هائیتی و کمک اطلاعاتی به پلیس ملی این کشور فرستاد.
اوتاوا همچنین دو کشتی دفاعی ساحلی نیروی دریایی سلطنتی خود را برای گشت‌زنی در خلیج پورتو پرنس به هائیتی اعزام کرد تا مانع از حمله باندهای مسلح به کشتی‌ها یا کشورهای همسایه شوند.
به عبارت دیگر، دولت ترودو هر کاری به جز اعزام نیروهای زمینی خود به هائیتی انجام می‌دهد.
باب ری، نماینده دائم کانادا در سازمان ملل اعلام کرد کشورش نمی‌خواهد اشتباهات گذشته را در اعزام نیروی نظامی [به دیگر نقاط جهان] تکرار کند.
ترودو هفته گذشته با تکرار این پیام گفت که تغییرات در هائیتی باید از درون جامعه این کشور سرچشمه بگیرد و به دست پلیس و دیگران اجرا شود.
ترودو گفت: «ما باید کمی با تاریخچه مداخلات نظامی روبه‌رو شویم؛ زمانی که اساسا شما همه نهادهای هائیتی را کنار می‌زنید و می‌گویید "ما این کار را انجام خواهیم داد"، اما در ادامه با فشارهایی از داخل روبه‌رو می‌شوید که می‌گویند: "خب، این نیروها تا کی قرار است آنجا بمانند؟"»
ری سال گذشته در نشست کاریکام (جامعه و بازار مشترک کارائیب) در باهاما گفت: «ما معتقدیم نهادهای هائیتی، خود باید نقش رهبری را ایفا کنند.»
او افزود: «ما برای ارائه کمک‌های مناسب و هر چیزی که آن‌ها به آن نیاز داشته باشند آماده‌ایم اما بسیار مهم است که نخبگان سیاسی هائیتی مسوولیت آنچه را که در حال وقوع است به عهده بگیرند.»
با وجود فشار از سوی آمریکا، دولت ترودو بیش از یک سال است به این موضع پای‌بند مانده است.
کانادا نیروی نظامی به هائیتی اعزام نمی‌کند
کانادا به جز کمک‌های بشردوستانه، ۸۰ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار به «ماموریت نیروی امنیتی چندملیتی» اختصاص می‌دهد اما مانند گذشته نیروهای حافظ صلح خود را برای مشارکت مستقیم در هائیتی نمی‌فرستد.
در حال حاضر تعداد بسیار کمی از افسران پلیس سلطنتی کانادا به هائیتی اعزام شده‌اند که عمدتا نقش‌های آموزشی را بر عهده دارند.
وزن نمادگرایی
نیروهای «ماموریت امنیتی چند ملیتی» را سربازان و نیروهای پلیس از کنیا، بنین، جامائیکا، ترینیداد، گویان، باربادوس و چند کشور جزیره‌ای کارائیب تشکیل خواهند داد.
کنیا به عنوان اولین کشوری که نیروهایش در خاک هائیتی مستقر می‌شوند این ماموریت را رهبری خواهد کرد و این اولین ماموریت مهم امنیتی چند ملیتی خواهد بود که از سوی یک کشور آفریقایی، خارج از آفریقا رهبری می‌شود.
تفاوت این عملیات با ماموریت‌های قبلی سازمان ملل در این است که تقریبا به طور کامل از مستعمرات سابق آفریقایی و کارائیب گرد‌آوری شده است.
این کشورها در حالی که تلاش می‌کنند هائیتی، اولین جمهوری رنگین‌پوست جهان و کشوری که از شورش موفق بردگان به وجود آمده است را روی پاهای خود بازگردانند، وزن سنگین نمادگرایی را احساس خواهند کرد.
اگر کنیا بتواند این ماموریت را با موفقیت انجام دهد، شانس کسب اعتبار بین‌المللی قابل توجهی را به دست خواهد آورد.
مردم هائیتی مخالف حضور نیروهای خارجی در کشورشان هستند
مردم هائیتی نارضایتی بسیاری از مداخلات گذشته سازمان ملل دارند.
نیروهای حافظ صلح سازمان ملل شهرت نامطلوبی میان مردم دارند زیرا برخی گزارش‌ها در سال ۲۰۱۹ مشخص کرد بعضی از این نیروها، از دختران آسیب‌پذیر هائیتی سوء‌استفاده کرده‌اند.
همچنین نیروهای حافظ صلح ارتش نپال در سال ۲۰۱۰ با بی‌توجهی به روند دفع فاضلاب در پایگاه خود، بیماری وبا را که بیش از یک قرن قبل ریشه‌کن شده بود به این کشور بازگردانند.
این ماموریت شبیه هیچ ماموریت امنیتی دیگری نیست
از نظر عملی این ماموریت دشوارتر از هر ماموریت قبلی در هائیتی خواهد بود چرا که باندهای ۲۰ سال پیش به اندازه باندهای امروزی سازمان‌یافته و مسلح نبودند.
امروز صحبت از باندهایی است که بیش از ۸۰ درصد پایتخت هائیتی را به کنترل خود درآورده‌اند.
آنچه طی دو هفته گذشته رخ داده است حملات خشونت‌آمیز هماهنگ شده به دست باندهایی است که معمولا با یکدیگر همکاری نمی‌کردند.
این گروه‌ها دو فرار بزرگ از زندان را ترتیب دادند. در نتیجه در حال حاضر هزاران قاتل، آدم‌ربا و انواع دیگر جنایت‌کاران در خیابان‌های هائیتی حضور دارند.
کارشناسان نظامی کانادایی به سی‌بی‌سی نیوز گفتند هر ماموریتی برای آرام‌سازی و بازپس‌گیری پایتخت از دست این گروه‌ها به نیرویی نیاز دارد بسیار قوی‌تر از آنچه در حال حاضر پیشنهاد می‌شود.
سوال نخست‌وزیر ترودو نیز همچنان بدون پاسخ باقی مانده‌است: وقتی نیروهای خارجی هائیتی را ترک کنند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟