روز چهارشنبه ۱۶ فروردین برابر با چهارم آوریل، روز جهانی آگاه‌سازی در برابر خطرهای مین است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد این نامگذاری را به منظور اطلاع‌رسانی درباره خطرات مناطق آلوده به مین و گلوله‌های عمل نکرده جنگی انجام داده است.
کنوانسیون اتاوا در دسامبر ۱۹۹۷ بر مبنای منع به‌کارگیری مین ضد نفر، تولید، ذخیره‌سازی و فروش آن تصویب شد.
با گذشت ۲۸ سال از تصویب این کنوانسیون، جمهوری اسلامی از پیوستن به آن خودداری کرده و همچنان به تولید، استفاده و صادرات مین ادامه می‌دهد.
محمدحسین امیراحمدی، رییس مرکز مین‌زدایی کشور، فروردین ۱۴۰۲ گفته بود جمهوری اسلامی پس از پایان جنگ ایران و عراق با حدود ۲۰ میلیون انواع مین زمینی و میلیون‌ها مواد منفجره به جا مانده از جنگ در وسعتی در حدود ۴۲ هزار کیلومتر مربع در پنج استان مرزی غرب و جنوب غرب کشور مواجه است.
در این شرایط، انفجار مین‌های به جای مانده از جنگ هشت ساله ایران و عراق و مین‌هایی که در سال‌های اخیر به دست نیروهای سپاه پاسداران در مرزهای ایران با افغانستان، پاکستان و عراق کاشته شده‌اند، همچنان قربانی می‌گیرد.
سازمان حقوق‌بشری هه‌نگاو در گزارشی به مناسبت روز جهانی آگاه‌سازی در برابر خطرهای مین، نوشت جمهوری اسلامی در سال‌های گذشته به بهانه مقابله با احزاب کُرد و بلوچ مخالف خود، مین‌های جدیدی در مرزهای ایران کاشته است.
به نوشته هه‌نگاو، شمار رو به افزایش قربانیان مین در استان‌های کردستان، آذربایجان غربی و سیستان و بلوچستان از آثار این سیاست امنیتی اتخاذ شده از سوی جمهوری اسلامی است.
بر اساس گزارش‌های وب‌سایت «مین و زندگی» که اخبار حوادث انفجار مین و مهمات جنگی را منتشر می‌کند، از ابتدای امسال دو حادثه انفجار مین در دو روز پیاپی در نوار مرزی شمال غرب کشور اتفاق افتاده که بر اثر این حوادث، دو نفر مجروح شده‌اند و یک نفر جان باخته است.
روز هفتم فروردین، انفجار مین در ارتفاعات مرزی سردشت باعث مجروح شدن شدید رئوف احمدی و جبار احمدزاده، کولبرهای ساکن روستاهای همان حوالی شد و روز هشتم فروردین، یکی از عشایر شهرستان قصرشیرین که دام خود را به چرا برده بود، با مین به جا مانده از دوران جنگ برخورد کرد و بر اثر شدت جراحات، در دم جان باخت.
بهنام صادقی، فعال مین‌زدایی و مدیر وب‌سایت مین و زندگی، روز پنجشنبه در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد گفت: «سال ۱۴۰۰ تعداد حوادث انفجار مین ۲۹ فقره، تعداد جان‌باختگان ۱۳ نفر و تعداد مجروحان ۲۶ نفر بود.»
به گفته صادقی، در سال ۱۴۰۱، تعداد حوادث انفجار مین ۲۱ فقره، تعداد جان‌باختگان ۹ نفر و تعداد مجروحان ۲۲ نفر و در سال ۱۴۰۲، تعداد حوادث انفجار مین ۱۹ فقره، تعداد جان‌باختگان هشت نفر و تعداد مجروحان ۲۸ نفر بود.
بر اساس گزارش هه‌نگاو که روز پنجشنبه ۱۶ فروردین منتشر شده، در یک سال گذشته دست‌کم ۵۲ شهروند در ایران قربانی انفجار مین شده‌اند.
بر اساس این گزارش، در بازه زمانی چهارم آوریل ۲۰۲۳ تا سوم آوریل ۲۰۲۴ دست‌کم ۱۳ شهروند در اثر انفجار مین و مهمات جنگی عمل نکرده در مناطق مرزی ایران کشته و ۳۹ تن دیگر مجروح یا قطع عضو شده‌اند.
مرکز آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران (هرانا) نیز روز ۲۸ اسفند سال گذشته در گزارشی اعلام کرد در سال ۱۴۰۲ دست‌کم ۹ شهروند به واسطه انفجار مین در مناطق مختلف کشور جان خود را از دست دادند و ۲۵ تن دیگر زخمی شدند.
به نوشته هرانا، عمده این مین‌ها بازمانده از زمان جنگ هستند که جمهوری اسلامی مسوولیت مشخصی در خنثی کردنشان یا محصور کردن مناطق آلوده با هدف ایجاد امنیت برای شهروندان و حفظ جان آنان دارد.
بنا بر گزارش هه‌نگاو، در سال گذشته بیشترین قربانیان مین در مرزهای استان سیستان و بلوچستان با ۱۳ مورد و استان ایلام با ۱۲ مورد بوده‌اند.
انفجارهای مین در استان سیستان و بلوچستان شش کشته و هفت زخمی، در استان ایلام سه کشته و سه زخمی، در استان کرمانشاه سه کشته و هشت زخمی، در استان کردستان ۱۰ زخمی، در استان خوزستان یک کشته و سه زخمی و در استان آذربایجان‌غربی، دو زخمی بر جای گذاشته است.
بیشترین قربانیان مین در این بازه زمانی شهروندان عادی با ١٩ مورد شامل پنج کشته و ۱۴ زخمی و کارگران (کولبر، سوخت‌بر، دامدار) با ١٨ مورد، شامل هفت کشته و ۱۱ زخمی بوده‌اند.
طی این مدت یکی از نیروهای نظامی در اثر انفجار مین کشته و چهار تن دیگر زخمی شده‌اند.
بنا بر این گزارش، بیش از ۱۷ درصد قربانیان انفجار در این بازه زمانی، کودکان و زنان و ۵۶ درصد، شهروندان کُرد بوده‌اند.
هه‌نگاو پیش‌تر گزارش کرده بود در سال ۲۰۲۲ میلادی دست‌کم ۳۶ شهروند به دلیل انفجار مین و مواد منفجره به جای مانده از جنگ هشت ساله ایران و عراق و مین‌های تازه کاشته شده به دست نیروهای سپاه پاسداران در مرزهای کردستان قربانی شده‌اند.