پژوهش‌های نوین در حوزه پزشکی و سلامت زنان، دیدگاه‌های تازه‌ای را درباره نقش هورمون تستوسترون در بدن زنان مطرح کرده‌اند. این یافته‌ها درباره شیوه‌های هورمون‌درمانی، می‌توانند تحولی شگرف در بهبود کیفیت زندگی زنان به‌ویژه در دوران یائسگی ایجاد کنند.
کیت مویر، نویسنده و کنش‌گر حوزه سلامت زنان در تایمز لندن نوشت که اعتقاد دارد تجویز تستوسترون برای زنان باید گسترش چشم‌گیری بیابد.
او گفت: «ما سال‌ها از اهمیت این هورمون در بدن زنان غافل بوده‌ایم و اکنون زمان آن رسیده که این غفلت را جبران کنیم.»
آمارها نشان می‌دهند از میان ۱۳ میلیون زن در سن یائسگی در بریتانیا، تنها حدود هشت هزار نفرشان تستوسترون را به عنوان بخشی از هورمون‌درمانی جایگزین (HRT) دریافت می‌کنند.
این در حالی است که پزشکان و پژوهشگران بر تاثیرات سودمند تستوسترون بر سلامت زنان تاکید دارند.
تستوسترون تنها هورمونی مردانه نیست
تستوسترون هورمونی است که زنان نیز آن را به میزان قابل توجهی و به جز در دوران بارداری، تولید می‌کنند.
طبق گزارش سازمان بهداشت ملی بریتانیا (NHS)، «زنان پیش از یائسگی، سه برابر بیشتر از استروژن، تستوسترون تولید می‌کنند».
سطح این هورمون در اوایل دهه ۲۰ زندگی به اوج خود می‌رسد، در ۴۰ سالگی به نصف کاهش می‌یابد و در دهه ۶۰ زندگی افت بیشتری پیدا می‌کند.
سطح استروژن و پروژسترون در حوالی سن ۵۱ سالگی (سن متوسط یائسگی) یک‌باره به شدت کاهش می‌یابد اما تستوسترون به تدریج کم می‌شود.
ایمن‌ترین شکل تستوسترون، نوع ترنس درمال (دریافت از طریق پوست) یا (تراپوستی) است.
در سازمان بهداشت ملی بریتانیا، ژل یا کرم تستوسترون مخصوص زنان وجود ندارد و بیماران باید از داروهای مردانه در دوزهای پایین‌تر استفاده کنند.
در استرالیا، نوعی کرم تستوسترون مخصوص زنان یائسه (آندروفم) تایید شده که در بریتانیا به صورت خصوصی در دسترس است.
فواید تستوسترون در سلامت زنان
یکی از مهم‌ترین تاثیرات تستوسترون، بهبود میل جنسی در زنان یائسه است.
بسیاری از زنان در این دوران کاهش میل جنسی را تجربه می‌کنند و تستوسترون می‌تواند به بهبود این وضعیت کمک کند.
علاوه بر این، داروهایی مانند پراسترون که در بدن به استروژن و تستوسترون تبدیل می‌شوند، می‌توانند از عفونت‌های دستگاه ادراری جلوگیری کنند؛ مشکلی که در دوران یائسگی شایع است.
سلامت استخوان‌ها نیز از دیگر حوزه‌هایی است که تستوسترون می‌تواند در آن نقش مثبتی ایفا کند.
ترکیب تستوسترون با درمان جایگزینی هورمون (HRT) می‌تواند به بهبود تراکم استخوان کمک کند و خطر پوکی استخوان را کاهش دهد.
این موضوع به ویژه برای زنانی که تخمدان‌های خود را از دست داده‌اند، اهمیت دارد.
تحقیقات همچنین نشان داده‌اند سطح مناسب تستوسترون می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی را در زنان کاهش دهد.
یک تحقیق در سال ۲۰۲۲ نشان داد زنان بالای ۷۰ سال که تستوسترون خونشان پایین است دو برابر بیشتر از زنان با تستوسترون بالاتر در معرض خطر بیماری قلبی-عروقی قرار داشتند.
تایمز به نقل از پروفسور سوزان دیویس از دانشگاه موناش استرالیا نوشت که تستوسترون به عنوان هورمونی با اثرات قلبی-عروقی مطلوب در زنان نادیده گرفته شده است.
او گفت: «ما نیاز به آزمایش‌های بالینی گسترده‌تر داریم تا بتوانیم از تمام پتانسیل این هورمون برای بهبود سلامت زنان بهره ببریم.»
در زمینه سرطان پستان، مطالعه‌ای که به تازگی انجام شده است نشان می‌دهد زنان ۵۶ ساله و بالاتر که از مکمل تستوسترون استفاده می‌کردند، ۵۰ درصد کمتر در معرض خطر ابتلا قرار داشتند.
به نظر می‌رسد تستوسترون در دوزهای مناسب نه تنها خطر سرطان پستان را افزایش نمی‌دهد، بلکه ممکن است حتی در برخی موارد این خطر را کاهش دهد.
مطالعات نشان می‌دهند تستوسترون می‌تواند به بهبود یادگیری کلامی و حافظه کمک کند و «مه مغزی» را که بسیاری از زنان در دوران یائسگی تجربه می‌کنند، کاهش دهد.
زنانی که از مکمل‌های تستوسترون استفاده می‌کنند، اغلب بهبود در وضوح ذهنی و عملکرد حافظه را گزارش می‌کنند.
تحقیقات اولیه نشان می‌دهند سطوح پایین تستوسترون ممکن است با افزایش خطر ابتلا به آلزایمر مرتبط باشد.
دکتر لیزا موسکونی، مدیر برنامه پیشگیری از آلزایمر در موسسه مغز زنان ویل کورنل در نیویورک، بر اهمیت بررسی نقش تستوسترون در پیشگیری از زوال شناختی تاکید کرد.
او گفت: «ما می‌دانیم که مغز زنان سرشار از گیرنده‌های تستوسترون است. درک بهتر نقش این هورمون می‌تواند به ما در مبارزه با بیماری‌هایی مانند آلزایمر کمک کند.»
از نظر فیزیکی، تستوسترون به حفظ توده عضلانی کمک می‌کند که با افزایش سن و به ویژه پس از یائسگی اهمیت بیشتری می‌یابد.
این هورمون می‌تواند به زنان در حفظ قدرت و تناسب اندام کمک کند و خطر سارکوپنی (از دست دادن توده عضلانی) را کاهش دهد.
با این حال متخصصان هشدار می‌دهند استفاده از تستوسترون باید تحت نظارت پزشکی و در دوزهای مناسب انجام شود.
دوزهای بالای تستوسترون می‌تواند عوارض جانبی مانند رشد موهای زائد، طاسی یا تغییر صدا ایجاد کند.
نگرش به نقش تستوسترون در سلامت زنان در حال دگرگونی است و احتمالا در آینده تغییراتی در روش‌های درمانی و تجویز این هورمون برای زنان ایجاد می‌شود.
این موضوع می‌تواند تاثیر چشم‌گیری بر کیفیت زندگی زنان، به‌ویژه در دوران یائسگی و پس از آن داشته باشد.