در ادامه اعمال فشارها به مهاجران اهل افغانستان در ایران، قاسم رضایی، جانشین فرمانده کل انتظامی کشور، به‌کارگیری «اتباع غیرمجاز» در ایران را جرم اعلام کرد. هم‌زمان کانون صنفی معلمان ایران از مشکلات ثبت‌نام دانش‌آموزان افغان در مدارس و آشفتگی در این زمینه خبر داد.
جانشین فراجا روز ۳۰ شهریور در حاشیه بازدید از نمایشگاه دستاوردهای انتظامی استان گلستان، به‌کارگیری «اتباع غیرمجاز»، خرید و فروش ملک یا وسایل نقلیه با آن‌ها یا «استفاده از آنان در امور نگهبانی» را جرم عنوان کرد.
رضایی در ادامه صحبت‌های روز جمعه خود گفت که این افراد باید به کشورشان بازگردانده شوند.
اسکندر مومنی، وزیر کشور دولت مسعود پزشکیان هم روز ۱۹ شهریور از مهاجران افغان ساکن ایران خواست تا «بروند در کشور خودشان تلاش کنند و آنجا را آباد کنند».
احمدعلی گودرزی، فرمانده مرزبانی فراجا نیز مرداد امسال گفت سیاست جمهوری اسلامی این است که «اتباع غیرمجاز» باید تا پایان سال ۱۴۰۳ کشور را ترک کنند.
گودرزی این امر را «خواسته مردم» دانست و گفت که در راستای «ایجاد امنیت»، باید محقق شود.
مشکلات ثبت‌نام دانش‌آموزان اهل افغانستان در مدارس ایران
کانال کانون صنفی معلمان ایران، روز ۲۸ شهریور در گزارشی از مشکلات ثبت‌نام دانش‌آموزان افغان در مدارس ایران خبر داد و نوشت که با وجود ابلاغ بخشنامه ثبت‌نام از سوی وزیر آموزش و پرورش، این بخشنامه با تاخیر اطلاع‌رسانی شد و سردرگمی بیشتری برای خانواده‌ها به وجود آورد.
این تشکل صنفی با اشاره به اینکه با وجود ابلاغ این شیوه‌نامه، بسیاری از مشکلات همچنان پابرجاست، به نقل از والدین مهاجران نوشت: «برخی مدارس از پذیرش اتباع امتناع کرده و بهانه‌هایی مانند "ظرفیت نداریم" یا "اتباع ثبت‌نام نمی‌کنیم" می‌آورند یا در مواردی شهریه‌های نجومی طلب کرده‌اند.»
به نوشته کانال کانون صنفی معلمان، برخی والدین اهل افغانستان از «رفتارهای ناپسند و برخوردهای خشن با خود» هنگام مراجعه به مدارس صحبت کرده‌اند و در برخی موارد، مسئولان مدارس، والدین را تهدید به تماس با پلیس برای متفرق کردن جمعیت کرده‌اند.
این تشکل صنفی با یادآوری افزایش موج مهاجرستیزی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، نوشت: «مردم مهاجر، چشم امیدشان قانون و مجری قانون بوده و به دنبال قانون و اجرای صحیح آن هستند اما بخشی از مشکلات مهاجران ناشی از نبود قوانین واحد، قانون جداگانه در قالب بخشنامه، صدور بخشنامه‌های موقتی و عدم تصویب قوانین دائمی است.»
بر پایه این گزارش، اجرای سلیقه‌ای این بخشنامه‌ها از سوی برخی مدیران دولتی نیز بر مشکلات افزوده است.
در ماه‌های گذشته گزارش‌های بسیاری از افزایش رد مرزهای غیر‌قانونی، همراه با برخوردهای شدید با مهاجران اهل افغانستان در ایران منتشر شد.
روزنامه شرق روز شنبه ۲۰ مرداد در گزارشی از بازداشت شماری از نوجوان بین ۱۰ تا ۱۷ سال اهل افغانستان، با وجود داشتن مدارک خبر داد.
این گزارش به نقل از فعالان اجتماعی نوشت گرچه رد مرز کودکان زیر ۱۸ سال و زنان به تنهایی غیر‌قانونی است اما این اتفاقات در حال رخ دادن است.
کانون صنفی معلمان در بخش دیگری از گزارش روز ۲۸ شهریور خود به نقل از والدین دانش‌آموزان پایه دهم نوشت که امکان انتخاب رشته‌های نظری برای فرزندانشان وجود ندارد و حتی با معدل‌های بالا، فرزندانشان به اجبار به رشته‌های کار-دانش هدایت شده‌اند.
این تشکل صنفی با بیان این که این مساله عملا راه را برای ورود آن‌ها به دانشگاه مسدود می‌کند، نوشت که به نظر می‌رسد مهاجران پس از پشت سر گذاشتن چالش‌های گوناگون زندگی در غربت مانند مهاجر ستیزی‌ها و موارد دیگر، اکنون با موانع جدیدی دست و پنجه نرم می‌کنند که به نام قانون برای آن‌ها مشکلات بیشتری ایجاد کرده است.
پس از فروپاشی حکومت پیشین افغانستان و روی کار آمدن دوباره طالبان، صدها هزار نفر از شهروندان این کشور به کشورهای همسایه، به ویژه ایران و پاکستان مهاجرت کردند.
در سه سال گذشته، هر دو این کشورها صدها هزار مهاجر افغان را اخراج کرده‌اند.
ابوالفضل ابوترابی، نماینده نجف‌آباد در مجلس، روز ۲۱ شهریور گفت پیش‌بینی می‌شود تعداد «اتباع خارجی مجاز و غیرمجاز» در ایران بین شش تا هفت میلیون نفر باشد.
مهر ماه ۱۴۰۲، بیش از ۵۴۰ هنرمند، وکیل، پزشک، روزنامه‌نگار و فعال مدنی و اجتماعی خواستار توقف آزار مهاجران افغانستانی در ایران شدند.
آن‌ها شکل‌گیری و هدایت جریان‌هایی را که برای حل مساله مهاجران و پناهندگان بر طبل خشونت، نفرت‌پراکنی و تبعیض می‌کوبند، «عقب‌گرد فاجعه‌بار جامعه ایران» خواندند.