بازگشت دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری منتخب آمریکا به قدرت در حالی که قول داده با چین در مورد تعرفه‌ها مقابله کند، عدم اطمینان عمیقی از نقش این کشور در جلوگیری از درگیری‌های جهانی ایجاد کرده است.
در روزهای اخیر، نشست گروه ۲۰ در ریودوژانیرو به صحنه‌ای برای تعاملات دیپلماتیک میان رهبران جهان و شی جین‌پینگ، رییس‌جمهوری چین، تبدیل شد. این تعاملات، که با وعده‌های همکاری و تنش‌های زیرپوستی همراه بود، نشان‌دهنده وضعیت پیچیده روابط بین‌المللی در دوران انتقال قدرت در ایالات متحده است.
تلاش برای تعادل در روابط با چین
در حالی که قدرت در ایالات متحده جابه‌جا می‌شود، روسای‌جمهور و نخست‌وزیران جهان در تلاشند تا ثبات را، به‌ویژه در رابطه با چین، حفظ کنند.
کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، خواستار رابطه‌ای «پایدار و قابل‌اتکا» با چین شد، در حالی که آنتونی آلبانیزی، نخست‌وزیر استرالیا، وعده داد که با صبر و دقت، تعاملات خود با چین را مدیریت کند.
از سوی دیگر، جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا، پیش از انتقال قدرت به دونالد ترامپ رییس‌جمهوری منتخب، تاکید کرد که «رقابت نباید به درگیری منجر شود.»
شی جین‌پینگ نیز در سخنان خود در نشست گروه ۲۰، ضمن هشدار درباره عملکرد قاطعانه چین در حفاظت از حاکمیت، امنیت و منافع خود، بر لزوم همکاری و احترام متقابل تاکید کرد و گفت: «کشورها باید توسعه یکدیگر را فرصت ببینند، نه چالشی.»
تنش‌های زیرپوستی دیپلماسی
با وجود ظاهر دیپلماتیک و تعاملات مثبت، تنش‌های گسترده‌ای میان چین و سایر کشورها وجود دارد.
در نشست گروه ۲۰، هنگامی که کی‌یر استارمر به نقض حقوق بشر در چین و وضعیت جیمی لای، مخالف دموکراسی‌خواه هنگ‌کنگی، اشاره کرد، نمایندگان چین به سرعت تلاش کردند تا دید دوربین‌ها را مسدود کرده و خبرنگاران را از جلسه خارج کنند.
پیچیدگی روابط آمریکا و چین
روابط میان واشنگتن و پکن نیز با چالش‌های متعددی همراه است. تصمیم بایدن برای سرنگونی بالن جاسوسی چین، ارتباطات میان دو کشور را برای بیش از یک سال متوقف کرد.
در عین حال، تلاش‌هایی برای کاهش تنش‌ها صورت گرفته و ارتباطات میان دیپلمات‌ها و مقامات نظامی از سر گرفته شده است.
دیدار اخیر بایدن و شی جین‌پینگ در لیما، پایتخت پرو، نشان‌دهنده تمایل دو کشور به مدیریت تنش‌ها بود.
چالش‌های اقتصادی و تجاری
رویکرد اقتصادی چین نیز موجب نگرانی بسیاری از کشورها شده است. با وجود ادعاهای شی درباره تجارت آزاد، موانع زیادی برای سرمایه‌گذاران و شرکت‌های خارجی در چین وجود دارد. از سویی صادرات ارزان‌قیمت چین، صنایع داخلی کشورهای در حال توسعه مانند برزیل و آفریقای جنوبی را تحت فشار قرار داده و فرصت‌های شغلی را از بین برده است.
ریچارد مک‌گرگور، پژوهشگر ارشد موسسه لووی، در این زمینه گفت: «ایالات متحده اقتصادی بازتر از چین دارد، اما اگر به صحبت‌های رهبران دو کشور گوش کنید، ممکن است تصور دیگری داشته باشید. ترامپ همیشه از محافظت از صنایع داخلی سخن می‌گوید و شی از تجارت آزاد.»
نقش استرالیا در تعامل با چین
در استرالیا نیز روابط با چین با پیچیدگی‌هایی همراه بوده است. تنش‌ها بر سر نفوذ حزب کمونیست چین و جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای این کشور افزایش یافته است.
با این حال، آلبانیزی توانسته است مذاکرات سطح بالا را با چین از سر بگیرد و برخی نگرانی‌ها درباره تعرفه‌ها را کاهش دهد. او پس از دیدار با شی، در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «گفت‌وگو حیاتی است و پیشرفت‌های دلگرم‌کننده‌ای داشته‌ایم.»
چشم‌انداز دیپلماسی در دوران ترامپ
انتقال قدرت در ایالات متحده به دونالد ترامپ، که وعده سیاست‌های تقابلی داده است، نگرانی‌های تازه‌ای را به وجود آورده است. ترامپ وعده افزایش شدید تعرفه‌ها را داده که می‌تواند به تصویر آمریکا در میان متحدانش، از جمله استرالیا، آسیب برساند.
مک‌گرگور در این باره گفت: «افزایش تعرفه‌ها می‌تواند تصویر آمریکا را در استرالیا تخریب کند و حمایت از اتحاد را کاهش دهد. این آسیب شاید اغراق‌شده نباشد، اما همچنان به تصویر ایالات متحده لطمه می‌زند.»
چین در برابر چالش‌های جدید
در همین حال، چین در تلاش است تا در مواجهه با بازگشت ترامپ به کاخ سفید، انعطاف‌پذیری بیشتری در سیاست خارجی خود نشان دهد.
وانگ ون، رییس موسسه مطالعات مالی چونگ‌یانگ، گفت: «سیاست خارجی چین به دلیل حضور ترامپ دستخوش تغییر اساسی نخواهد شد، اما بازگشت او، چین را به سمت انعطاف‌پذیری بیشتر سوق می‌دهد.»