اهدای خون می‌تواند خطر ابتلا به برخی بیماری‌ها را کاهش دهد
پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد اهدای منظم خون می‌تواند تغییرات ژنتیکی مثبتی در بدن به وجود آورد و خطر ابتلا به سرطان خون و عوارض قلبی و عروقی را کاهش دهد.
اهدای خون همواره به‌عنوان عملی انسان‌دوستانه شناخته شده که جان بیماران دریافت‌کننده را نجات می‌دهد، اما طبق تحقیقات جدید، این اقدام خیرخواهانه ممکن است برای خود اهداکننده نیز مزایای قابل توجهی به همراه داشته باشد.
به گزارش وب‌سایت کانورسیشن، مطالعه‌ای که به‌تازگی از سوی محققان موسسه فرانسیس کریک در لندن انجام شده، شواهد جدیدی از فواید اهدای خون را آشکار می‌کند.
تغییرات مثبت ژنتیکی در اهداکنندگان خون
با افزایش سن، سلول‌های بنیادی خون‌ساز در بدن ما به صورت طبیعی دستخوش جهش‌هایی می‌شوند که در اصطلاح علمی به آن «هماتوپوئز کلونال» گفته می‌شود. برخی از این جهش‌ها می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان خون (لوسمی) را افزایش دهند.
بر اساس نتایج این پژوهش، در افرادی که به‌طور مستمر خون اهدا می‌کنند، تفاوت‌های قابل توجهی در این زمینه وجود دارد.
در این مطالعه، محققان دو گروه از مردان سالم ۶۰ ساله را مورد بررسی قرار دادند. افراد گروه نخست طی ۴۰ سال، سالی سه بار و گروه دوم تنها حدود پنج بار در طول زندگی خود خون اهدا کرده بودند.
یافته‌ها نشان می‌دهد اگرچه هر دو گروه تعداد مشابهی جهش ژنتیکی دارند، اما ماهیت این جهش‌ها متفاوت است.
حدود ۵۰ درصد از اهداکنندگان مستمر خون نوع خاصی از جهش را دارند که معمولا با سرطان ارتباطی ندارد، در صورتی که این میزان در اهداکنندگان غیرمستمر تنها ۳۰ درصد است.
پژوهشگران موسسه فرانسیس کریک بر این باورند که اهدای منظم خون، بدن را به تولید سلول‌های خونی تازه تحریک می‌کند، فرآیندی که می‌تواند چشم‌انداز ژنتیکی سلول‌های بنیادی را به شکلی سودمند تغییر دهد.
نتایج آزمایش‌ها نشان داد جهش‌های موجود در اهداکنندگان مستمر، رفتاری کاملا متفاوت از جهش‌های معمول مرتبط با لوسمی دارد.
همچنین وقتی تیم تحقیقاتی سلول‌های بنیادی اهداکنندگان مستمر را به موش‌ها تزریق کردند، دریافتند که این سلول‌ها در تولید گلبول‌های قرمز کارآمدتر عمل می‌کنند.
این یافته‌ها تاییدی بر نتایج اولیه مطالعه هستند.
بازسازی و تجدید سلول‌های خونی
بر اساس یافته‌های این تحقیق، هر بار که فردی خون اهدا می‌کند، بدن به‌سرعت فرآیند جایگزینی سلول‌های خونی از دست‌رفته را آغاز و مغز استخوان را تحریک می‌کند تا سلول‌های تازه بسازد.
این فرآیند تجدید طبیعی ممکن است در طول زمان به ایجاد سلول‌های خونی سالم‌تر و مقاوم‌تر کمک کند.
اهدای خون می‌تواند حساسیت به انسولین را بهبود بخشد و احتمالا در کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دو نقش داشته باشد، اگرچه تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.
تاثیر بر سلامت قلب و عروق
سال‌هاست که دانشمندان درباره ارتباط احتمالی بین اهدای خون و سلامت قلب و عروق تحقیق می‌کنند. یکی از عوامل کلیدی در بیماری‌های قلبی، ویسکوزیته یا همان غلظت خون است.
وقتی خون خیلی غلیظ باشد، جریان آن کندتر می‌شود و خطر لخته شدن، فشار خون بالا و سکته افزایش می‌یابد.
اهدای منظم خون به کاهش غلظت آن کمک می‌کند، پمپاژ خون به‌وسیله قلب را آسان‌تر می‌سازد و خطر عوارض قلبی-عروقی را کاهش می‌دهد.
همچنین شواهد روزافزونی وجود دارد که نشان می‌دهد اهدای خون ممکن است به تنظیم سطح آهن در بدن کمک کند؛ عاملی دیگر که با بیماری‌های قلبی مرتبط است.
آهن برای حمل اکسیژن در خون ضروری است، اما تجمع بیش از حد آن با استرس اکسیداتیو و التهاب ارتباط دارد که هر دو در بیماری‌های قلبی نقش دارند.
به گفته متخصصان، با کاهش میزان آهن از طریق اهدای خون، ممکن است خطر این عوارض در اهداکنندگان مستمر کاهش یابد.
پژوهشگران در مطالعات دیگری نیز ارتباط بالقوه‌ای بین اهدای خون و کاهش فشار خون، به‌ویژه در افراد مبتلا به فشار خون بالا، شناسایی کرده‌اند.
اگرچه این موضوع جایگزین دارو یا تغییرات سبک زندگی نیست، اما ممکن است روشی دیگر برای کمک به سلامت کلی قلب و عروق باشد.
غربالگری رایگان سلامت
بسیاری از اهداکنندگان خون احتمالا از این مزیت جانبی آگاه نیستند، اما هر بار که اقدام به اهدای خون می‌کنند، در واقع یک غربالگری کوچک اما مفید سلامت نیز انجام می‌دهند.
پیش از اهدای خون، پزشکان به‌طور معمول فشار خون، میزان هموگلوبین و ضربان قلب فرد را بررسی می‌کنند و در برخی موارد، آزمایش‌هایی برای شناسایی بیماری‌های عفونی نیز انجام می‌شود.
این معاینات مختصر نمی‌تواند جایگزین مراجعه منظم به پزشک و معاینه‌های دوره‌ای باشد، اما می‌تواند به‌عنوان یک سیستم هشدار اولیه برای شناسایی زودهنگام مشکلات بالقوه سلامتی عمل کند.
رابطه علت و معلولی؟
باوجود این نتایج، پرسش مهم این است که آیا این مزایای سلامتی واقعا نتیجه مستقیم اهدای خون هستند یا صرفا بازتابی از پدیده‌ای به نام «اثر اهداکننده سالم»؟
باید توجه داشت که اهداکنندگان خون باید معیارهای سختگیرانه‌ای را برای تایید صلاحیت رعایت کنند.
افرادی که از بیماری‌های مزمن، عفونت‌های خاص یا سابقه سرطان رنج می‌برند، معمولا مجاز به اهدای خون نیستند.
این واقعیت نشان می‌دهد افرادی که به‌طور منظم خون اهدا می‌کنند، ممکن است پیشاپیش از سلامت بهتری نسبت به عموم مردم برخوردار باشند.