جمهوری اسلامی ایران اخیرا رزمایشی برای شبیه‌سازی حملات احتمالی آمریکا و اسرائیل به سه مرکز هسته‌ای خود برگزار کرد. حمله به تاسیسات اتمی نطنز در اطراف اصفهان و نیز حمله به تاسیسات فردو در قم و تاسیسات آب‌سنگین اراک.
این رزمایش در حالی انجام شد که جمهوری اسلامی از «اقتدار پدافندی» خود سخن می‌گوید، در شرایطی که چهار سامانه اس-۳۰۰ خود را از دست داده و وضعیت پدافند هوایی آن نسبت به دو ماه گذشته تضعیف شده است.
اقتدار پدافندی در عمل نه در ادعا
اقتدار یک سامانه پدافندی از طریق عملکرد موفق آن سنجیده می‌شود نه با تاکید بر کلمه «اقتدار».
عملکرد پدافند جمهوری اسلامی در برابر آخرین حمله اسرائیل نشان داد که این سیستم ناکارآمد است. به‌طور کلی، کارشناسان نظامی معتقدند پدافند هوایی جمهوری اسلامی که دو ماه قبل در برابر حمله اسرائیل کاملا ناتوان بود، نمی‌تواند در مدت کوتاهی چنین تغییر و تحولی اساسی داشته باشد که بتوان آن را «اقتدار پدافندی» نامید.
دو ماه پیش، زمانی که اسرائیل به اهدافی در ایران حمله کرد، حدود ۱۰۰ هواپیمای اسرائیلی از مسیر سوریه و اردن وارد آسمان عراق شدند و موشک‌های بالستیک هواپایه خود را به سمت اهدافی در ایران شلیک کردند. در این حمله، مراکز پدافندی، موشکی و حتی یک مرکز تحقیقات هسته‌ای منهدم شد.
علاوه بر این، اسرائیل توانست در این حمله و حمله قبلی خود چهار سامانه اس-۳۰۰ را نابود کند که هر کدام مامور حفاظت از مراکز حساس مختلفی در تهران، جنوب ایران و اصفهان بودند.
روزنامه واشنگتن‌پست در گزارشی درباره این رزمایش نوشت توان پدافندی جمهوری اسلامی تضعیف شده و سامانه‌های دفاعی که در این رزمایش استفاده شدند، کیفیت پایین‌تری نسبت به سامانه‌های نابودشده در حمله اسرائیل داشتند.
افشون ستوار، پژوهشگر حوزه مطالعات ایران و خاورمیانه نیز به واشنگتن‌پست گفته است که حکومت ایران تمامی ابزارهای خود را به کار گرفته و کارت دیگری برای بازی ندارد.
جمهوری اسلامی مدعی است که در رزمایش اخیر خود، مقابله با حملات اسرائیل با استفاده از بمب‌های سنگرشکن به تاسیسات نطنز را تمرین کرده است اما این ادعا چند سوال اساسی را مطرح می‌کند: جمهوری اسلامی از کجا بمب سنگرشکن تهیه کرده که بتواند چنین رزمایشی را انجام دهد؟ بمب‌های سنگرشکن اسرائیل و آمریکا به وسیله بمب‌افکن‌های سنگینی نظیر اف-۱۵آی و بمب‌افکن‌های بی-۱، بی-۲ و بی-۵۲ حمل می‌شوند. چگونه جمهوری اسلامی توانسته است مقابله با چنین تهدیداتی را شبیه‌سازی کند؟
شاخص‌های یک پدافند موفق
یک سامانه پدافندی موفق باید چهار شاخصه اصلی را دارا باشد:
- دفاع موفق از اهداف در برابر بمباران یا حمله موشکی
- نمایش لاشه موشک‌ها یا بمب‌های منهدم‌شده
- ساقط کردن هواپیماهای مهاجم دشمن و ارائه شواهد آن
- به اسارت گرفتن خلبان یا ارائه جنازه خلبان هواپیمای سرنگون‌شده
در حمله دو ماه پیش، جمهوری اسلامی در هیچ یک از این شاخص‌ها موفق عمل نکرد.
تصاویر موجود نشان دادند که بسیاری از اهداف نابود شدند و جمهوری اسلامی نتوانست حتی یک هواپیمای مهاجم اسرائیلی را ساقط کند یا لاشه موشک‌های منهدم‌شده را نشان دهد.
تمرین‌های بی‌اثر و ادعاهای مبالغه‌آمیز
جمهوری اسلامی در رزمایش اخیر خود مدعی شد که حملات ریزپرنده‌ها را خنثی کرده است اما این سوال مطرح است که آیا آمریکا و اسرائیل برای حمله به تاسیسات زیرزمینی هسته‌ای جمهوری اسلامی از پهپادهای کوچک استفاده می‌کنند؟
به نظر می‌رسد هدف اصلی این رزمایش‌ها، ایجاد روحیه در میان نیروهای خود است. شلیک‌های کور پدافند تهران در حمله قبلی اسرائیل نیز موید این امر است.
جمهوری اسلامی همچنین مدعی ساخت سامانه ضد موشک بالستیک شده است اما تولید چنین سامانه‌هایی نیازمند سال‌ها زمان و فن‌آوری پیشرفته است؛ همان‌طور که در مورد سامانه تاد آمریکا دیده می‌شود.
بنابراین، باید منتظر ماند و در نبرد بعدی صحت این ادعاها را بررسی کرد.